De hyena hoeft geen Facebook

Mensen raken al sinds mensenheugenis geïnspireerd door de natuur. Allereerst natuurlijk omdat we er zelf deel van uitmaken. Maar daarnaast kunnen we ook veel leren van dieren en natuur. 

Mensen raken al sinds mensenheugenis geïnspireerd door de natuur. Allereerst natuurlijk omdat we er zelf deel van uitmaken. Maar daarnaast kunnen we ook veel leren van dieren en natuur. De biologen van Koninklijke Burgers’ Zoo nemen ons met fascinerende voorbeelden mee naar het dieren- en plantenrijk. Soms lijkt niets menselijks de natuur vreemd en kunnen we ook in het zakelijke leven rechtstreeks inspiratie uit de natuur halen!

Communiceren

Een voor mensen unieke eigenschap is het feit dat we wereldwijd en dwars door de tijd met medemensen kunnen communiceren. Door de uitvinding van het schrift kunnen we nog steeds de gedachtegangen van filosofen uit de tijd van de verlichting volgen. Hun schriften blijven bestaan, ook al zijn ze zelf allang dood. Het is uiteraard wel communicatie in eenrichtingsverkeer, want boodschappen naar het verleden toesturen, dat kunnen we niet. Wel is het voor ons mogelijk om veel verder te communiceren dan onze stem draagt of onze gebaren zichtbaar zijn. Onze communicatie kan de wereld over. Vandaag de dag gemakkelijker en sneller dan ooit tevoren. 

Geheel zonder hulp van techniek communiceren dieren meer in het hier en nu. Zodra de brulapenfamilie zwijgt, is hun harde roep alleen nog een herinnering. Zodra de dansende paradijsvogel door een bebladerde tak in het regenwoud van Papua Nieuw-Guinea is afgeschermd, is al zijn inspanning tevergeefs: zijn dansje wordt niet waargenomen. Kortom, de zo vaak ingezette visuele en akoestische signalen kunnen efficiënt en genuanceerd zijn, maar hebben een vrij klein bereik.

Geursignalen

Een stuk beter gaat de communicatie door tijd en ruimte met geursignalen. Wij mensen zijn alleen niet zulke goede ‘neus-dieren’, dus wij hebben de neiging om dit communicatiekanaal een beetje te vergeten. Voor veel diersoorten is het echter de voornaamste manier om boodschappen de wereld in te sturen. Dat gaat in veel gevallen werkelijk voortreffelijk. Zo kunnen sommige soorten nachtvlindermannetjes de lokstoffen van paringsbereide vrouwtjes over kilometers waarnemen. Absoluut en gerelateerd aan de grootte van het dier is dat een enorme afstand. 

Diverse dieren  laten geurmarkeringen achter. Een goedkope manier om een geurtje af te zetten, is om er niet een eigen klierafscheiding van te maken, maar een geurenboodschap bijvoorbeeld gewoon in je urine te stoppen. Plassen moet de mens – en het dier – immers sowieso. Als de hond zijn poot optilt om urine te lozen, laat hij meteen een heel nieuwsbericht voor soortgenoten achter die later langs komen. Ze kunnen de hond dan weliswaar niet meer zien of horen, maar weten desondanks goed of het om een mannetje of vrouwtje gaat en of het een dominant typje is. 

Neushoornmannetjes stoppen hun geurboodschap in hun poep. Die zetten ze dan ook aan de rand van hun territorium in enorme hopen af. Een neushoorn zoekt zijn WC-plekken telkens weer op om zijn boodschap te vernieuwen. Geurtjes en hun boodschappen blijven dus een tijdje hangen. Kampioen in het afzetten van langdurige geurboodschappen zijn gevlekte hyena’s. Uit hun anaalklier scheiden ze een goedje af dat zelfs voor ons mensen meer dan een maand lang te ruiken is. Wrijven ze hun achterwerk over een graspol, dan weet een hyena die pas vele weken later langs komt, wie hier is geweest. Het is maar goed dat hyena’s hun geurtjes weloverwogen aanbrengen. Anders dan sommige Facebook-gebruikers of twitteraars denkt de hyena niet achteraf dat deze boodschap misschien iets te snel weg is gestuurd. Een eenmaal  afgezet geurtje wegkrijgen is namelijk minstens even lastig dan je Facebook-account verwijderen!