Het prieelvogeltje en de cryptomunt

Bestaan deze hypes, van tulpenbollen tot bitcoins, ook in het doorgaans wat meer pragmatisch-praktisch ingestelde dierenrijk? In enkele gevallen wel! 

Mensen raken al sinds mensenheugenis geïnspireerd door de natuur. Allereerst natuurlijk omdat we er zelf deel van uitmaken. Maar daarnaast kunnen we ook veel leren van dieren en natuur. De biologen van Koninklijke Burgers’ Zoo nemen ons met fascinerende voorbeelden mee naar het dieren- en plantenrijk. Soms lijkt niets menselijks de natuur vreemd en kunnen we ook in het zakelijke leven rechtstreeks inspiratie uit de natuur halen!

Geldverkeer

Het hedendaagse geld is iets vreemds. Toen we duizenden jaren geleden een stuk vlees tegen een handvol bessen ruilden, was de directe waarde van de geruilde producten evident. Ook aan oude munten, zoals gouden dukaten, zat een duidelijke waarde vast - al is goud op zich ook niet echt een product waar je in het dagelijkse leven écht iets aan hebt, behalve door het te verkopen. Maar dan de hedendaagse bankbiljetten! Iets wat feitelijk weinig nut of waarde heeft, wordt erg waardevol – gewoon omdat we dat met zijn allen hebben afgesproken. De koperen één en twee cent muntjes daarentegen waren in materiële waarde en productiekosten juist weer duurder dan de daaraan toegekende waarde; ook een bizarre situatie voor een Europese munteenheid!

Geldverkeer is vandaag de dag dus sowieso iets wat alleen maar door algemeen geaccepteerde afspraken onderling werkt. En nu dan, in de afgelopen jaren, de opkomst van diverse cryptomunten. Bankiers waarschuwden dat die helemaal geen echte waarde hebben en dat de hype rondom bijvoorbeeld bitcoins gaat eindigen in een ontgoochelende ontploffing van een zeepbel. Duidelijk, want zoals wel in meer sectoren geldt: ‘het is waard, wat de gek ervoor geeft.’

Geld in het dierenrijk

Bestaan deze hypes, van tulpenbollen tot bitcoins, ook in het doorgaans wat meer pragmatisch-praktisch ingestelde dierenrijk? In enkele gevallen wel! Neem bijvoorbeeld de satijnblauwe prieelvogel. Bij deze soort geldt om nogal onduidelijke redenen dat blauwe of gele objecten rondom het prieeltje – de baltsplaats van het mannetje – interessant zijn voor de vrouwtjes. En daarmee waardevol. Net als een briefje van honderd euro of een aandeel in bitcoins zijn de blauwe flessendoppen, veren en plastic ijslepeltjes alleen maar boeiend voor de individuele vogel, omdat alle soortgenoten erin instemmen dat ‘dit zo is’. Zouden de vrouwen een meer uiteenlopende smaak hebben, dan zou de waarde van  - in de natuur niet gemakkelijk te vinden – knalgele of blauwe objecten rap dalen. Net zoals de bitcoin-koers heel grillig is.

Nu kun je als bioloog nog vermoeden dat het mannetjes satijnblauwe prieelvogel blauwe objecten verzamelt, omdat de vogel zelf in het zonlicht ook een blauwige glans op zijn veren heeft. Dat de objecten dus de van het dier zelf uitgaande prikkel richting de vrouwtjes versterkt. Dit is echter zeker niet het geval bij de steentjes verzamelende Japanse makaken. Sinds een paar decennia is bij sommige populaties van deze apensoort een rage opgekomen. Ze dragen bijna continu kleine kiezelsteentjes met zich mee. De apen vinden allerlei steentjes aan de kust. Ze houden stenen die ze mooi vinden bij zich en dragen ze ook met zich mee het bos in. De stenen zijn geen gereedschap, worden nergens voor gebruikt. Ze zijn gewoon een gewild en gekoesterd verzamelobject. Alle apenindividuen van deze populaties hebben zo’n voorkeur voor steentjes.

Wie weet ontwikkelen deze slimme apen er over een tijd ook een ruilmechanisme mee? Dan zou bijvoorbeeld een mooi steentje in de strijd kunnen worden aangeboden voor een langdurige vlooisessie. Of ruilen ze steentjes voor eten. In onderzoeksopstellingen hebben diverse apensoorten bewezen het concept van verschillende waardes van op zich niet-waardevolle objecten te kunnen snappen, als onderzoekers een soort plastic geldfiches introduceerden. In de natuur hebben de makaken deze stap van de uitvinding van geld niet gemaakt. Of in elk geval: nog niet!

Foto prieelvogel: Joseph C Boone