Managers van moderne organisaties in de agrarische sector kunnen veel inspiratie uit de natuur halen met betrekking tot actuele thema’s die op hun vakgebied spelen. Bedrijven die opereren in een dynamisch werkveld dat zich steeds blijft vernieuwen en verder ontwikkelen, komen met enige regelmaat voor de vraag te staan of het interessant is om met collega-bedrijven of zelfs regelrechte concurrenten samen te werken. In de natuur zijn talloze voorbeelden te vinden van samenwerking tussen twee diersoorten of ook tussen dieren- en plantensoorten, waarbij beide partijen voordelen uit die samenwerking halen. We noemen zo’n samenwerking een symbiose. Biologen verbonden aan het Safari Meeting Centre van Koninklijke Burgers’ Zoo nemen u met fascinerende praktijkvoorbeelden mee naar het dierenrijk.
Voor het eerste praktijkvoorbeeld dalen we af naar een tropisch koraalrif in de oceaan. In de tentakels van zeeanemonen bevindt zich een beetje netelgif. Niet alleen kunnen zeeanemonen hiermee kleine prooidiertjes vangen, maar ook verdedigen ze zich hiermee tegen grotere dieren die te dicht in de buurt komen. Anemoonvissen beschikken over een speciale slijmlaag waardoor ze door de anemonen niet herkend worden als mogelijk prooidier. De anemoonvis kan hierdoor veilig leven tussen de tentakels van de zeeanemonen. De anemoonvis verdedigt als tegenprestatie de anemoon tegen indringers.
Zelfs als een veel grotere vis te dicht bij de zeeanemoon in de buurt komt, doet het kleine visje verwoede pogingen om deze reus te verjagen!Op het koraalrif vinden we nog een ander interessant voorbeeld van symbiose: in dit geval tussen dieren en planten. Een koraalkolonie bestaat in feite uit tienduizenden minuscule diertjes: poliepen. Bij diverse soorten koraal leeft elk koraalpoliepje samen met een eencellig algje (een plantje). Zonder dat algje in zijn weefsel sterft het koraaldiertje al snel, want het algje maakt door middel van fotosynthese voedingsstoffen aan voor het poliepje. De algjes hebben op hun beurt een veilige plek om te leven en krijgen bovendien wat afvalstoffen van het koraaldiertje terug die zij weer als voeding kunnen gebruiken.
Natuurlijk bestaan er ook andere vormen van ‘samenwerking’ waarbij slechts één partij voordeel haalt uit de situatie en de andere partij nauwelijks of niet. Te denken valt aan de vele epifyten die je in een tropisch regenwoud vindt. Epifyten zijn planten die op andere planten groeien, zoals varens, mossen, orchideeën en bromelia’s. Soms vind je wel honderden epifyten op één gastboom! De epifyten profiteren van hun hoge standplaats: ze vangen hoog boven in de boom veel meer zonlicht en regenwater.
En tenslotte bestaat er natuurlijk een vorm waarbij van samenwerking volstrekt geen sprake meer is: parasitisme. Integendeel, één van beide partijen wordt (soms zelfs letterlijk) leeggezogen door de andere partij. Soms zelfs met de dood van de gastheer ten gevolge. Heel bekende parasieten vinden we bijvoorbeeld bij de haakwormen, spoelwormen en platwormen die in de darmen van dieren leven. Maar ook bij planten komt parasitisme voor. Een schitterend voorbeeld is de rafflesia uit de bossen van Zuidoost-Azië. Deze plant leeft in het weefsel van zijn gastheer, een liaan uit de wijnstokfamilie. De rafflesia jat al zijn voedingsstoffen van deze gastheer die daardoor uiteraard verzwakt raakt, maar blijft zelf voor de buitenwereld volledig onzichtbaar, tot de bloei. Dan maakt deze parasiet grote, opvallende bloemen aan die uit het niets lijken te verschijnen.
Het is interessant om eens vanuit deze invalshoek naar recente samenwerkingsverbanden in de agrarische sector te kijken: welke praktijkvoorbeelden kunnen als echte symbiosen worden betiteld? En in welke situaties is er echt sprake van parasitisme geweest? Zo kunnen we verrassende parallellen trekken met de natuur!
Bio-inspiratie voor de agri-sectorManagers van moderne organisaties in de agriculturele sector kunnen veel inspiratie uit de natuur halen met betrekking tot actuele thema’s die op hun vakgebied spelen. Biologen verbonden aan het Safari Meeting Centre van Koninklijke Burgers’ Zoo nemen u met fascinerende praktijkvoorbeelden mee naar het dierenrijk. |